Iedereen Onderneming - RIP handelaar en Rechtbank van Koophandel, WEES WELKOM onderneming en de On

Het gros van de bevolking is gestart met het aftellen naar kerst, toch zijn er ook diegene die aftellen naar de verdere ontwikkelingen omtrent de hervorming van het ondernemingsrecht.

De laatste grote hervorming van het Belgische vennootschapsrecht dateert immers reeds van 7 mei 1999, maar nu is het menens.

Het wetsvoorstel d.d. 7.12.2017 luidt in haar samenvatting als volgt:

“De voornaamste doelstelling van dit ontwerp bestaat erin een nieuwe definitie van de onderneming op een coherentere wijze te omschrijven en een einde te maken aan problemen die verband houden met het bestaande ondernemingsbegrip. Daartoe zal de nieuwe algemene definitie, gebruik maken van formele criteria in de plaats van het huidige materiële criterium (nl. de uitoefening van een economische activiteit). Deze nieuwe algemene definitie zal als aanknopingspunt dienen voor de bevoegdheid van de ondernemingsrechtbank (de voormalige rechtbank van koophandel), het ondernemingsbewijs (het huidig handelsbewijs), het insolventierecht (boek XX van het WER) en de bepalingen met betrekking tot de KBO- en de boekhoudkundige verplichtingen."

Daarnaast bevat het ontwerp volgende wijzigingen:

1. De algemene bevoegdheid van de rechtbank van koophandel wordt geënt op het nieuwe algemene ondernemingsbegrip. Zo zal zij voortaan de ondernemingsrechtbank heten. In het kader daarvan worden de bijzondere bevoegdheidsgronden opgefrist.

2. Daarnaast zal dit wetsontwerp het Wetboek van koophandel verder ontmantelen en het onderscheid tussen handelszaken en burgerlijke zaken afschaffen.

3. Gelet op de afschaffing van het begrip handelaar en de invoering van een nieuw en modern ondernemingsbegrip, moet het bewijsrecht worden gemoderniseerd.

4. Tot slot wordt voorzien in een oplossing voor het optreden in rechte van groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid.

De hervorming van het ondernemingsrecht moet de start zijn voor een nieuw ondernemingsbegrip:

"iedere natuurlijke persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent;

iedere rechtspersoon, met uitzondering van publiekrechtelijke rechtspersonen die geen goederen of diensten aanbieden op een markt;

iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid, wegens het "for profit" karakter van deze vormen"

Dit brengt heel wat gevolgen met zich mee. Zo zullen alle vrije beroepers failliet kunnen worden verklaard, alsook de maatschap en de vzw’s.

De impact ervan is niet te onderschatten, desalniettemin dient deze formele definitief de rechtsonzekerheid tot een minimum te herleiden.

Daarnaast is vooral het snoeien in de vele verschillende vennootschapsvormen een goede zaak. Er blijven nog vier vormen over: de maatschap, de NV voor de grotere (al dan niet genoteerde) vennootschappen, de BVBA en de CVBA. Alle andere rechtsfiguren zal je kunnen terugbrengen tot één van deze vier.

Het buzzwoord van de hervorming is FLEXIBILISERING.

Onder de nieuwe wetgeving wordt de BVBA herdoopt tot de "BV". Deze vennootschapsvorm is nu nog het kleine broertje van de NV, maar zal door de geplande hervormingen van minister Geens een grondige metamorfose ondergaan.

De verklaring voor de metamorfose van de BV is te vinden in twee internationale katalysators:

Enerzijds is er het verschijnsel van verhoogde "corporate mobility". Het Hof van Justitie heeft in de uitwerking van het Europees vrij verkeer gezorgd voor een verhoogde mobiliteit van vennootschappen. Nationale obstakels worden stelselmatig aan de kant geschoven.

In dit meer mobiele Europese vennootschapslandschap is een tweede katalysator ontstaan, bekend als "light vehicle competition". Die term duidt op de vaststelling (of de perceptie) dat Europese landen hun vennootschapsrecht steeds toegankelijker en meer concurrentieel proberen te maken. Hoewel verschillende auteurs deze evolutie bekritiseren als een race to the bottom, beantwoordt ze wel aan een reële behoefte van veel startende ondernemingen. Voor velen is de drempel naar een vennootschap te hoog, waar de beperkte aansprakelijkheid van een vennootschap net een incentive zou moeten zijn om te ondernemen.

De stempel van deze twee katalysators op wat mogelijk het nieuwe vennootschapsrecht wordt, is duidelijk. De nieuwe BV is in essentie een light vehicle en door de statutaire zetelleer te onderschrijven, zouden Belgische en buitenlandse vennootschappen vrijer kunnen bewegen doorheen Europa.

Ook het systematische onderscheid tussen het vennootschaps- en verenigingsrecht wordt afgeschaft. De (on)mogelijkheid om winst uit te keren vormt het cruciale punt van onderscheid tussen verenigingen en vennootschappen. Dit heeft tot gevolg dat een vzw zonder problemen winstgevende activiteiten zal kunnen uitvoeren.

Met onder meer deze veranderingen in het vooruitzicht is echter de kous niet af.

Er zijn reeds consultatierondes van start gegaan over de voorgestelde teksten voor een hervorming van het goederenrecht, verbintenissenrecht en bewijsrecht.

Ons juridisch landschap zal er morgen helemaal anders uit gaan zien.

Met andere woorden: stay tuned